Journalistiek kan ook anders

‘Graphic Novel’ is een nogal vage - maar momenteel erg hippe - benaming voor een strip. Deze term wordt te pas en te onpas toegepast. Doorgaans zijn deze strips al snel enkele centimeters dik. Ze zijn ze altijd zwart-wit. En ze behandelen een ‘serieus’ onderwerp, maar dit kan natuurlijk wel op komische wijze, zolang de onderliggende toon niet al te absurd wordt. Genrebeperkingen zijn er niet. Fictie, non-fictie, kortverhalen, zodra de strip 1 vingerdikte of meer beslaat in breedte, wordt de strip een ‘Graphic Novel’.

De terminologie terzijde, velen onder jullie zullen op z’n minst Maus van Art Spiegelman kennen. Misschien Blankets (Craig Thompson) of Watchmen (Alan Moore) ook. Sinds de film Sin City is Frank Miller ook aan een opmars bezig. Maar vanuit journalistiek oogpunt zijn de strips van Joe Sacco wel heel opmerkelijk. Ikzelf was meteen onder de indruk van zijn unieke strips.

Joe Sacco is journalist én cartoonist. Zijn politiek-historische non-fictie werk wordt ook wel New Journalism of Comic-book journalism genoemd. Vooral Safe Area Gorazde en Palestine zijn uitzonderlijke werken.

In het 288 pagina’s tellende Palestine: In the Gaza Strip (die in 1996 de American Book Award won) beschrijft Sacco zijn bezoek aan de Palestijnse West Bank en de Gazastrook in het begin van de jaren 90. Hij interviewde er meer dan honderd Palestijnen én Joden.

"Sacco brilliantly and poignantly captures the essence of life under a repressive and prolonged occupation. Each page is equivalent to an essay on one of the many aspects of the occupation… His material is presented with a great deal of skill, insight and compassion." Naseer H. Aruri, Professor of Political Science at the University of Massachusetts

In reportagestijl vertelt Sacco over de goede en slechte (vaak gruwelijke) verhalen die hij hoorde. Sacco zelf is de hoofdrolspeler in zijn strips, we volgen hem en we maken mee wat hij meemaakt. De lezer krijgt een uitgebreide historische achtergrond, maar Sacco laat vooral de mensen aan het woord. Dit resulteert in een erg aangrijpend verhaal over de Palestijnse kwestie. Sacco probeert bovendien steeds neutraal te observeren.

"It figures that one of the first books to make sense of this mess would be a comic book."
Entertainment Weekly

Een voorbeeldje van Sacco's stijl is wel op zijn plaats. Na een hele tijd in de Gazastrook te hebben doorgebracht herinnert hij zich een gesprek met twee Israelische vrouwen. Een van hen vraagt "Shouldn't you be seeing our side of the story, too?" Hij denkt erover na: "And what can I say?... standing there with two girls from Tel-Aviv, it occurs to me that I have seen the Israelis, but through Palestinian eyes - that Israelis were mainly soldiers and settlers to me now, too."

Vervolgens neemt hij één van deze meisjes mee naar een Arabische markt, om haar te tonen dat de Palestijnen vriendelijke mensen zijn. Al wandelend naast een Israelische vrouw, lijken de Palestijnen hem plots vreemd en vijandig. Sacco voelt opeens de angst die de Israeli's voor de Palestijnen voelen. Hij ziet het conflict letterlijk van beide kanten.

Sacco creëert zo een erg genuanceerd beeld van het conflict. De lezer krijgt een in-depth reportage voorgeschoteld, waarin Sacco aantoont dat de grens tussen daders en slachtoffers vaak erg grijs is.