Dante 01

Regisseur Marc Caro is met Dante 01 aan zijn eerste solofilm toe. Voorheen regisseerde hij samen met Jean-Pierre Jeunet Le cité des enfants perdus(1996) en Delicatessen(1991). Net zoals in deze films creëert Caro opnieuw een bevreemdend, sfeervol universum.

De verteller opent met «Il était une fois… » en kort erna krijgen we een citaat uit Dante’s Divina Commedia: «Vous qui entrez, perdez toute espoir». Zo krijgen we van bij het begin een beeld van de film als een apocalyptisch sprookje. Foto: Saint Georges, Elisa en het virus 'Nano-X'

Dante 01 is de naam van een gevangenis die om de onherbergzame planeet Dante cirkelt. Zoals bleek uit het citaat wordt ze voorgesteld als het voorgeborchte van de hel. Binnen verblijven zes gevangenen, twee wetenschappers, en drie opzichters. Samen met de wetenschapper Elisa komt een nieuwe gevangene aan boord van het station. Elisa wil er pas ontwikkelde nanotechnologie testen op de gevangen, die ze als waardeloze proefkonijnen ziet. Alle gevangenen die door Elisa geïnjecteerd worden met ‘Nano-X’ verkeren kort daarna in levensgevaar. Telkens wanneer deze op het punt staan te sterven, worden ze op miraculeuze wijze gered door ‘de nieuwe’, die onmiddellijk wordt aanbeden door enkele gevangenen en over mysterieuze krachten lijkt te beschikken. De zwijgzame, ziekelijke Saint Georges (Lambert Wilson) kan namelijk door een lichaam heen kijken, om daarna de ‘ziekte’ in zich op te nemen, op ongeveer dezelfde manier zoals John Coffey in The Green Mile.

César (Dominique Pinon, ook al te zien in Le cité des enfants perdus en in Delicatessen) is de officieuze leider van de gevangenen en voelt zich door Saint Georges bedreigd. Hij overhaalt een andere gevangene om hem te vermoorden, maar na een bloedige steekpartij herrijst Saint Georges, zoals het een volwaardige messias betaamd.

Caro hecht duidelijk veel belang aan sfeer in de film, getuige de indrukwekkende special effects en de erg gedetailleerde decors, die doen denken aan Alien:Ressurection en Cube. Een minpunt is wel dat Caro minder belang aan de uitwerking van de personages besteedt. In Cité des enfant perdus en Delicatessen nam Jeunet de casting voor zijn rekening. Net op dat vlak blijft Caro in gebreke. Vooral de koude wetenschapsvrouw Elisa en haar conservatieve rivale Persephone, die tegen de experimentele behandeling gekant is, weten amper te boeien. Dat wordt echter goedgemaakt door de acteerprestatie van Pinon, die geloofwaardig een evoluerend personage weet neer te zetten.

Dit science-fiction sprookje zit vol bijbelse metaforen en mythologische verwijzingen. Caro lijkt met deze film vooral te willen aantonen dat rationaliteit, technologie en moderne wetenschap (belichaamd door Elisa) niet alles kunnen verklaren. Bovendien kunnen ze niet op tegen de natuurlijke, spirituele krachten in het universum. Die laatste kant wordt vertegenwoordigd door de gevangene Saint Georges, de verpersoonlijking van mededogen. Ondanks de aanslag op zijn leven, ziet Saint Georges toch nog hoop voor de mensheid. In de psychedelische slotscène van de film, die erg sterk aan Kubrick’s 2001: A Space Odyssey doet denken, offert messias Saint Georges zich op voor de fouten van de anderen en bij uitbreiding voor de zonden van de hele mensheid. (release: 9 januari)

The assassination of Jesse James by the coward Robert Ford

Part 1: the movie

Western is niet bepaald mijn favoriet filmgenre. Toch hield dit me niet tegen om naar ‘The assassination of Jesse James by the coward Robert Ford’ te gaan kijken. En gelukkig maar. Geen moment had ik het gevoel in een klassieke western beland te zijn, maar gewoon in een steengoede film.

‘The assassination of…’ gaat over de cowboylegende Jesse James (vertolkt door Brad Pitt), bendeleider van een ‘gang’ die de kost verdient met het overvallen van banken en stoomtreinen. Samen met zijn broer Frank, houdt Jesse de touwtjes van de ‘gang’ stevig in handen. Enige tegenspraak of twijfel wordt niet gedoogd.

Op een dag duikt de negentienjarige Robert Ford op. (gespeeld door Casey Affleck, inderdaad de broer van…) Robert is sinds zijn kinderjaren gefascineerd door de figuur ‘Jesse James’. Een adoratie die zo groot is dat het met momenten gênant wordt. Robert zou zo wat alles doen om in de buurt van Jesse te vertoeven. En Jesse maakt daar handig gebruik van.

Jesse James is vijand nummer 1 van de Amerikaanse autoriteiten, die een enorm bedrag beloven aan diegene die de ultieme tip kan leveren om Jesse in te rekenen. Deze klopjacht begint na een tijdje zijn tol te eisen. Jesse lijdt aan slapeloosheid en wordt langzaamaan psychotisch. Paranoia zet er hem toe aan om vermeende klikspanen uit zijn ‘gang’ uit te schakelen.

De tanende machtspositie van Jesse en het feit dat die geen gelegenheid aan zich laat voorbij gaan om de adoratie van Robert Ford in het belachelijke te trekken, leiden ertoe dat de onderlinge relaties veranderen. Roberts fascinatie slaat om in een ware machtstrijd tussen de ouwe rot en het groentje.

Het mooie aan deze film is dat er aan deze strijd verbazend weinig kogels te pas komen. De regisseur, Andrew Dominik, koos ervoor om vooral de psychologische oorlogsvoering tussen beide hoofdpersonages te belichten. ‘The assassination of…’ is een redelijk trage film, die door de voortdurende mentale spanning en de verbluffende acteerprestaties van Pitt en Affleck, nooit saai wordt.

Wie nu denkt ‘we bekijken dit later wel eens op DVD’, heeft het mis. Een van de grootste troeven van deze film is de fotografie, die alleen volledig tot haar recht kan komen op groot scherm. Rep u dus naar de bioscoop, tenzij u thuis over een gigantisch plasmascherm beschikt natuurlijk.

Rwanda bant plastic zakjes

In haar ijver om van Rwanda één van de aantrekkelijkste Afrikaanse landen te maken, voert de Rwandese overheid sinds 2004 strijd tegen de plastic zak. En zoals bij zowat alles wat ze doet, doet de regering Kagame dit grondig.

Wie de laatste jaren naar Rwanda gereisd heeft zal het wel gemerkt hebben. Eens in de luchthaven van Kigali aangekomen wordt je bagage aan een grondige controle onderworpen. Controles op drugs of wapens, zou een mens denken. Maar niets is minder waar, voorwerp van deze zoektocht vormt de ordinaire plastic zak.

Oog voor het milieu

Het regime in Kigali hecht veel belang aan de netheid van hun land. Dit zowel vanuit milieubewuste redenen, als uit de overweging dat een proper en verzorgd Rwanda meer toeristen aantrekt, en dus meer geld naar het land brengt.

Het is vanuit deze gecombineerde visie dat de regering Kagame in 2004 de strijd aanging tegen plastic zakjes, en een nationale bewustmakingscampagne op touw zette waarbij elke Rwandees werd opgeroepen om een dagje vrij te nemen en zijn buurt te ontdoen van alles wat plastic was.

In 2006 mondde deze strijd uit in een verbod op plastic zakjes,dunner dan 100 micrometer, dat via een milieuwet werd vastgelegd.

Volgens Marleen Vos, verantwoordelijke voor de partnerwerking met Afrika bij de Belgische NGO 11.11.11 , werpt het verbod, alleszins in de Rwandese hoofdstad Kigali, zijn vruchten af. “Kigali is naar Afrikaanse normen een heel propere stad. Vooral als je ze vergelijkt met bijvoorbeeld Kinshasa. In de Congolese hoofdstad wordt bijna alles, zelfs water, in plastic zakjes verkocht. Aangezien het vuilnis er niet wordt opgehaald, verzamelen de burgers na verloop van tijd deze afval en verbranden het, wat heel schadelijk is voor het milieu en de gezondheid van de bevolking.”

Vervuiling door plastic zakjes is een groot probleem in het hele Afrikaanse continent. Grote delen van Afrika liggen bedekt onder een dun laagje plastic. In Zuid-Afrika heeft men zelfs een naam voor dit fenomeen. De rondzwevende plastic zakjes worden er de ‘national flower’ genoemd, verwijzend naar het kleurrijke beeld dat deze vervuiling achterlaat.

Het hoeft niet gezegd dat milieuverenigingen opgetogen zijn over het verbod. Plastic zakjes zijn immers heel vervuilend door de olie die ze bevatten, en het duurt meer dan 10 jaar voor ze volledig vergaan zijn.

De keerzijde van de medaille

Maar niet iedereen is onverdeeld gelukkig met dit regeringsinitiatief. Zowel aan de kant van de Rwandese consumenten, als aan die van de winkeliers, valt er wat gemor te horen.

De overheid stelde enkele alternatieven voor om het gebruik van de plastic zak te vervangen. Eén daarvan is de papieren zak, milieuvriendelijker dat is zeker, maar deze zak is wel vijf keer zo duur als de plastic variant. Aangezien de kost van verpakkingen meestal wordt doorgerekend in de prijs van de producten, wordt de Rwandese consument dus in zijn, over het algemeen genomen, nogal magere beurs getast.

Maar ook de winkeliers voelen zich een beetje in de kou gezet. Zij vinden dat de overheid te weinig rekening houdt met specifieke situaties. Zo is het volgens hen onmogelijk om vis of vlees te vervoeren in een papieren zak. Ook vrezen zij voor het verlies aan klanten door de hogere prijs.

Volgens de Rwandese Minister van Milieu, Drocella Mugorewera, moeten consumenten die een probleem hebben met het gebruik van papieren zakken maar overschakelen op de traditionele mand.

Autoritaire trekjes

De Rwandese overheid waakt er nauwlettend over dat het verbod wordt nageleefd. Controleurs in de nationale luchthaven zorgen ervoor dat geen enkele toerist met een plastic zak in zijn bezit het land binnenkomt.

Winkeluitbaters die zich niet aan het verbod houden kunnen maatregelen verwachten en die zijn soms hard. Minister Mugorewera geeft toe dat de regering al een aantal winkels gesloten heeft omdat de uitbaters het verbod in de wind sloegen.

Ook zouden regeringsmilities regelmatig burgers tegenhouden die toch hun aankopen vervoeren in plastic zakjes, en daarbij gaan ze niet altijd even vriendelijk te werk. Volgens BBC-News zijn er klachten van Rwandese burgers dat regeringsmilities het verbod aangrijpen om de producten, die in de plastic zakjes vervoerd worden, te stelen of te vernietigen.

Zijn dit voorbeelden van de autoritaire trekjes waarmee president Kagame, volgens verschillende internationale NGO’s zoals 11.11.11, Amnesty International en Human Rights Watch, regeert?

“Vooral de uitvoering van dit verbod kan men in het licht van het autoritaire karakter van de Rwandese regering bekijken”, zegt Filip Reyntjens, Professor aan de Antwerpse universiteit en Rwanda-kenner. “Maar toch kan ik het verbod ,dat de regering heeft ingesteld, volgen. Het is een uiting van het ‘engineering’-karakter van het regime in Kigali, de Rwandese regering gelooft dat de wereld maakbaar is. De uitvoering bevat dus wel enkele autoritaire kantjes, maar ik heb de indruk dat de schade voor de gewone Rwandees in dit domein wel meevalt”.

Trendsetters

Rwanda is niet het enige land dat de strijd tegen de plastic zak heeft aangeknoopt, maar het was wel één van de eersten. Andere landen waar de plastic zak verboden is, zijn Bangladesh, Zuid-Afrika en Bhutan. Ook de steden Mumbai en San Fransisco weerden de plastic zak uit het straatbeeld. Sommige landen vinden een verbod een brug te ver gaan, en kiezen voor het heffen van een tax, of laten, zoals Ierland en Taiwan, de consument betalen voor het gebruik van een plastic zak.

Ook wij, Belgen, moeten in steeds meer winkels betalen voor hetgeen we slechts een paar maand geleden nog als een vanzelfsprekende klantenservice zagen. Duidelijk mag zijn dat de strijd tegen de plastic zak een algemene trend is, al verschilt de manier waarop men die aangaat van land tot land.